دیروز روز جهانی معلولین بود. تصمیم گرفتم یادداشت نوشتی که در این مورد نوشته بودم را کمی بروزرسانی کنم. همیشه گفته میشه که معلولیت محدودیت نیست! البته که محدودیت نیست اما در زندگی روزمره محدودیت در بخش های مختلف دارای محدودیت هستند یا خیر؟ امروز با من باشید. 😉
12 آذر ماه 1402 روز جهانی معلولین بود. همیشه معتقد هستم که معلولیت شامل محدودیت نیست ولی محدودیت ها رو دیگران بوجود می آورند.
قبل از اینکه بخوام چیزی بگم لازمه از خودم بگم! شاید با خودتون بگید چرا اول از خودت شروع میکنی؟!
پاسخ واضح هست! خود من نیز دارای معلولیت جسمی و حرکتی هستم. پس میتونم راحت تر برخی از مشکلات معلولین رو در اینجا بگم.
احتمالا در زندگی روزمره خودتون با شخصی که دارای معلولیت بوده برخورد کردید.
انواع معلولیت
نکته بسیار مهم اینه که معلولیت فقط مشکل جسمی نیست بلکه میتواند:
- اختلالات حرکتی و جسمی
- معلولیت نخاعی
- صدمات سر (TBI) – معلولیت مغز
- معلولیت بینایی
- معلولیت شنوایی
- معلولیت های شناختی یا یادگیری
- اختلالات روانشناختی
- معلولیت نامرئی
خوب ممکنه چیزهای دیگه ای هم باشه که میتونید از این سایت مطالعه کنید.
از جمله مشکلات معلولین در ایران:
مشکلات درون و برون‌شهری: یکی از عمده‌ترین مشکلات معلولین مشکل حمل‌ونقل و جابه‌جایی درون و برون‌شهری است. به‌طور مثال نبود امکانات مناسب بهداشتی بین جاده‌ای برای آنها، نبود امکانات در مراکز خرید و سایر موارد. اما مهم‌ترین موضوع این بخش که می‌توان به آن پرداخت، نبود امکانات حمل‌ونقل درون‌شهری برای آنها است. نبود صندلی‌های مناسب در مترو و بی آر تی، وجود پیاده‌روهایی با عرض کم و استفاده از مصالح نامناسب برای ساخت آنها و غیره. هر چند که در سالهای اخیر خوشبختانه تا حدودی مناسب سازی هایی در بحث حمل و نقل عمومی انجام شده اما ناقص. منظور وجود اتوبوس های مناسب سازی شده برای معلولین در حالی که ایستگاه ها همچنان مناسب سازی نشده اند.
مشکلات کار: در ایران قانونی مبتنی بر قانون 3 درصد وجود دارد که بیان می‌کند در دستگاه‌های دولتی 3 درصد افراد استخدامی باید از معلولین باشند اما این قانون اجرایی نمی‌شود.
برخورد افراد جامعه: به دلیل عدم فرهنگ‌سازی برخی از معلولین سعی می‌کنند کمتر در جامعه حضور پیدا کنند.
زندگی شخصی: معلولین در زندگی شخصی خود را افرادی سرشکسته و ناتوان می‌دانند که توان مقابله با دیگر افراد جامعه را ندارند، اما این نگرش در آنها باید دچار تغییراتی شود که این تغییرات با کمک افراد خانواده و دوستان و اطرافیان آنها صورت خواهد گرفت. به استعدادهایی که معلولین دارند باید توجه شود و با استفاده از آنها بتوانند زندگی را از نو آغاز کرده و احساس کمبود یا مزاحمت برای دیگر افراد نداشته باشند.
مشکلات مالی: مشکلات اقتصادی معلولین ناشی از نبود شغل مناسب و گاه هزینه‌های سنگین بازتوانی است.
مشکلات تحصیلی: مشکلات تحصیلی معلولین شامل عدم امکانات در مدارس و دانشگاه‌ها و نگاه مردم جامعه و عدم فرهنگ‌سازی است.
مشکلات ورزشی و رفاهی: همان مشکل نبود امکانات مناسب برای حمل‌ونقل و هزینه‌های بالای ورزش برای معلولین مانع انجام ورزش برای اکثر معلولین شده است.
مشکلات ازدواج: کمتر کسی حاضر می‌شود با فرد معلول ازدواج کند و ازدواج دو فرد معلول نیز باهم دارای زیان‌هایی است که گاه با توجه به معلولیت افراد از مزایای آن پیشی می‌گیرد.
چگونه به معلولین کمک کنیم؟
به فرد و نیازهایش توجه کنید: باید به آنها توجه داشته باشید تا متوجه شوید که آیا از نظر جسمی و یا احساسی احتیاج به کمک دارند؟ با توجه به سن، نوع معلولیت و میزان دریافت مراقبت از طرف دیگران، میزان کمک شما نیز متفاوت خواهد بود.
ارائه کمک‌هایی مبتنی بر نیاز شخص: ارائه کمک بستگی به نوع معلولیت شخص دارد. کمک شما می تواند بصورت فیزیکی و یا احساسی باشد، نباید در کمک کردن اصرار کنید و اگر می گویند کاری را خودشان می‌توانند انجام دهند بگذارید انجام دهند.
پاسخ به درخواست کمک فرد و پشتیبانی مناسب: اگر فرد از شما کمکی خواست مودب و مهربان باشید وهنگام کمک کردن و صحبت با وی باید خوشحال و مشتاق به نظر برسید. در جواب درخواست آنها هیچ چیزی نگویید که باعث شود آنها احساس بدی نسبت به معلولیتشان داشته باشند.
هر گونه تجهیزات خاصی را که ممکن است احتیاج داشته باشند فراهم کنید: برای فراهم کردن تجهیزات خاصی که آنها نیاز دارند تلاش کنید. برای کمک های مالی می توانید از بیمه خدمات درمانی و یا انجمن های خیریه استفاده کنید.
اثبات (نشان دادن) عشق و علاقه: یکی از کارهایی که هنگام کمک به فرد معلول باید انجام دهید اثبات علاقه‌تان به وی است. معلولیت او را بپذیرید و به او به عنوان شخصی با نیازها و چالش‌های خاص بنگرید.
دورهمی‌های خانوادگیتان را متفکرانه برنامه ریزی کنید: هر برنامه‌ای داشتید باید معلولیت شخص را در نظر بگیرید.، مثلا اگر شخص کم‌توان جسمی است فعالیتی را انتخاب کنید که حرکت زیادی لازم نداشته باشد.
صبر و شکیبایی خود را افزایش دهید: صبر برای کسانی که با افراد معلول سروکار دارند یک ضرورت مهم است. چون بعضی از افراد معلول (مثل همه‌ی افراد دیگر) ممکن است معنای پشتیبانی شما را درک نکنند.
از فرد معلول راجع به نیازهایش سوال کنید: از فرد بپرسید به چه چیزی احتیاج دارد. گاهی ممکن است فرد برای درخواست کمک خجالت بکشد و یا اصلا نداند درخواستش را چگونه بیان کند. به فرد اطمینان دهید و بگویید: هر وقت به کمک احتیاج داشتید روی من حساب کنید.
چگونه با افراد معلول معاشرت کنم؟
بارها برایمان پیش آمده به دلیل آنکه نحوه تعامل با افراد دارای معلولیت را نمی‌دانستیم، خود را از دوستی صمیمی و همنشینی با آنها محروم کرده و از خود پرسیدیم چگونه با آنها معاشرت کنیم؟
افراد دارای معلولیت مانند دیگران، جزئی از جامعه هستند و وظیفه شهروندی در قبال آنها حکم می‌کند که نحوه ارتباط با این افراد را بدانیم تا اگر زمانی در کوچه یا خیابان و یا یک مهمانی با چنین فردی روبه‌رو شدیم و نیاز به ارتباط با او داشتیم، این ارتباط در کمال شایستگی برقرار شود.
ممکن است فرد معلول دارای اختلالات حسی، جسمی، ارتباطی یا حرکتی باشد و در این نوشتار به‌طور کلی به نحوه برقراری ارتباط با افراد با هر کدام از این خصوصیات اشاره می‌شود.
پیش از هر سخنی باید بدانیم که در تعامل با فرد دارای معلولیت، انسانیت او مقدم بر معلولیت وی خواهد بود بنابراین در تمام مواقعی که با فرد معلول، ارتباط برقرار کرده و با او معاشرت می‌کنید، معلولیت او را در حاشیه شخصیت و توانایی‌هایش قرار دهید. اگر لازم می‌دانید که در مصاحبت با او نام معلولیتش را بدانید، می‌توانید از خود فرد بپرسید که ترجیح می‌دهد از چه اصطلاحی استفاده کنید.
دست دادن شیوه مناسبی برای سلام و احوالپرسی با همگان نیست. اگر تردید دارید از خود شخص بپرسید که آیا مایل به دست دادن با شما است یا نه؛ برخی معلولیت‌ها شامل محدودیت حرکتی دستها می‌شود بنابراین اگر می‌خواهید دست بدهید، شما دست خود را به محبت به سمت فرد معلول دراز کنید.
تعامل با افراد دارای لکنت زبان و ضعف شنوایی
قرار نیست نوع حرف زدن شما با فرد معلول و سایرین تفاوت چندانی داشته باشد بنابراین با رعایت احترام متقابل که لازمه هر ارتباطی است، ترسی از سئوال پرسیدن نداشته باشید و هرجای صحبت که احساس کردید نیاز است، به‌ویژه در برابر افراد دارای ضعف شنوایی، درباره نوع لحن، بلندی و سرعت کلام خود بپرسید و از فرد مقابل بخواهید به هر شکل که او راحت‌تر است از شما بخواهد صحبت کنید.
در مقابل زمانی که او برای شما صحبت می‌کند، هرکجا که سخن نامفهوم بود، از او سئوال بپرسید و به فرد دارای معلولیت برای تکمیل یا توضیح سخنانش فرصت بدهید. این نوع رفتار به ویژه در تعامل با افرادی که دارای لکنت زبان هستند بسیار کلیدی خواهد بود. چنین افرادی تا زمانی که چشم و گوش‌هایتان تامل کافی برای صحبت با آنها را نداشته باشند، نزد شما احساس راحتی نخواهند کرد.
در ارتباط و گفت‌وگو با کسی که ناتوانی گفتاری و لکنت زبان دارد، بیشتر او را تشویق کنید به جای این که با عجله کلامش را تصحیح کنید. اگر مشکلی در فهمیدن حرفهای آن شخص دارید تظاهر نکنید که منظورش را فهمیده‌اید در نهایت اگر نیاز شد، از طرف مقابل بخواهید چیزی را که سعی دارد بیان کند بنویسد.
ممکن است در تعامل با افرادی که دارای اختلالات ارتباطی هستند نیاز داشته باشید از جملات ساده‌تر استفاده کنید اما این قاعده برای تمام افراد دارای معلولیت صدق نمی‌کند زیرا بسیاری از افراد معلول احترام و آداب معمول را در کلام و رفتارتان درک خواهند کرد بنابراین سخن شما به گونه‌ای نباشد که آنها تحقیر شوند.
برای صحبت با افراد کم شنوا یا ناشنوا به این نکته توجه کنید که سمعک ممکن است دریافت صدا را راحت‌تر کند اما به وضوح و روشنی صدا کمکی نمی‌کند. برای آگاه کردن چنین فردی می‌توانید به آرامی با زدن روی شانه او، دست تکان دادن برایش یا یک حرکت مناسب دیگر توجه او را جلب کنید.
محدودیت دیگران در ارتباط با افراد ناشنوا باعث شده خیلی از آنها لبخوانی هم بلد باشند بنابراین موقع حرف زدن موانعی چون دستها یا غذا را از مقابل لبهایتان دور کنید.
فردی که در مقابل شماست نیاز به ترحم ندارد بنابراین سعی نکنید با او مانند فردی که نیاز به کمک دارد رفتار کنید؛ اگر خواستید در هر زمینه‌ای به او کمک کنید، ابتدا با عبارتی مانند “دوست داری بهت کمک کنم؟” اجازه بگیرید و حتی بهتر است که خود فرد نحوه کمک کردن را به شما بگوید، اگر هم به کمک شما نیاز ندارد به خواست وی احترام بگذارید.
با نابینایان شفاف صحبت کنید
تعامل با افراد نابینا لذتبخش خواهد بود، آنها اغلب دست در میان ساعد شما می‌اندازند و تا هرکجا که صحبتتان ادامه پیدا کند، همراهتان می‌شوند در این میان مراقب باشید هنگام جهت‌یابی، روشن و بدون ابهام صحبت کرده و از بکار بردن عبارات مبهمی مثل “از این طرف” خودداری کنید.
وقتی وارد اتاقی که یک نابینا حضور دارد می‌شوید یا از آن اتاق خارج می‌شوید به وی اطلاع دهید و او را از اینکه کجا هستید آگاه کنید.
او را مخاطب اصلی خود بدانید
هنگام صحبت با فرد دارای معلولیت، با خود او صحبت کنید نه با همراه، مربی، پرستار یا والدینش زیرا هیچکدام از ما دوست نداریم که هنگام صحبت، فرد مقابلمان به کسی دیگر نگاه کرده و سئوالاتش را از او بپرسد. با افراد ناشنوا نیز مستقیما صحبت کنید و اگر طرف صحبت شما فردی اتیستیک بود که هنگام صحبت به چشم‌هایتان نگاه نمی‌کرد باز هم رو به وی باشید و مخاطب کلامتان را خود او قرار دهید.
قرار نیست کنجکاوی بیجا فرد معلول را از گفت‌وگو با شما آزرده خاطر کند بنابراین پرسیدن از معلولیت فرد را تنها در زمانی بر خود جایز بدانید که پاسخ فرد معلول بتواند تسهیل کننده ارتباط میانتان باشد، به‌طور مثال اگر احساس می‌کنید پیاده‌روی برای دوست معلولتان که ضعف حرکتی دارد خسته کننده خواهد بود، از او بپرسید آیا این موضوع او را آزار می‌دهد یا خیر؟ بدین شکل نتیجه‌ای مشترک برای تعامل و مصاحبت و حتی تفریح و سرگرمی با یکدیگر پیدا خواهید کرد.
رضایت از صحبت درباره معلولیت، بستگی به فرد معلول دارد، برخی دوست دارند در این رابطه صحبت کنند که در ادامه معاشرت شاید فرصتی برای گفت‌وگو راجع به این موضوع پیش آید اما بهتر است اصراری از سوی شما برای بعضی دیگر که تمایلی به صحبت راجع به معلولیت خود ندارند، وجود نداشته باشد.
عصا، صندلی چرخدار یا هر وسیله کمکی دیگر را مانند بخشی از بدن طرف مقابل در نظر بگیرید؛ هرگز به صندلی چرخدار کسی تکیه نکنید و آن را با نیت کمک کردن هل ندهید مگر اینکه خود فرد از شما تقاضا کرده باشد.
نحوه میزبانی از مهمانی که بر روی صندلی چرخدار می‌نشیند
اگر در خانه میزبان فردی هستید که به واسطه معلولیت خود، از صندلی چرخدار استفاده می‌کند، حتما صندلی مناسب برای نشستن او دم دست داشته باشید چون ممکن است فردی که از صندلی چرخدار استفاده می‌کند درخواست انتقال به یک صندلی معمولی را داشته باشد.
او هنگام صحبت با شما در حالت نشسته است بنابراین هرگاه مناسب دیدید شما هم در مقابل وی بنشینید یا تا سطح او خم شوید تا صورت‌هایتان به یک سطح برسد و بتوانید رو در رو با هم حرف بزنید.
اگر منزلتان مناسب‌سازی نشده و دارای موانعی چون پله، دروازه‌های باریک، کناره‌های برجسته‌ای است که باعث مزاحمت و دردسر برای استفاده کنندگان از صندلی چرخدار می‌شود، حتما قبل از دعوت از او، این موارد را در نظر بگیرید.
وقتی فردی خود را از صندلی چرخدارش به یک نشیمنگاه دیگر منتقل می‌کند، صندلی چرخدار او را از دسترسش خارج نکنید مگر اینکه خودش از شما چنین درخواستی داشته باشد.
توهین و تحقیر ممنوع
در پایان فراموش نکنیم که معلولیت اگرچه محدودیت‌هایی را برای فرد به ارمغان می‌آورد اما نباید هویت او را به معلولیتش خلاصه کنیم، هرکدام خصوصیات شخصیتی خاص و ویژه‌ای داریم که ما را از سایرین متمایز می‌کند.
از آن مهمتر هیچگاه به خود اجازه ندهیم از معلولیت به عنوان توهین استفاده کرده یا آن را با حقارت نام ببریم؛ الفاظی مانند افلیج، علیل، عقب مانده، اوتیسمی، کور، کر، ویلچری، زمین‌گیر، کوتوله و دیگر کلمات مشابه را به عنوان توهین و تحقیر بکار نبریم.
بدانیم که ارتباط شایسته با افراد دارای معلولیت میتواند باعث افزایش عزت نفس و کاهش کمرویی در آنها شود، امری که سبب می‌شود دیگر هیچ فرد معلولی به خاطر توهین و تخقیر سایرین از تحصیل، تفریح و اشتغال محروم نماند.
بگذارید بطور خلاصه چند خط بیشتر درباره روز معلولین هم بدونیم. با اینکه خواستم این متن خیلی رسمی نباشه ولی لازم بود از نکات خوبی که مطرح شده آگاهی داشت. 🙂
سوم دسامبر مصادف با ۱۲ آذر از سال ۱۹۹۲ و از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی معلولین اعلام شده است. بیش از پانصد میلیون نفر به دلیل نقص در سیستم مغزی، جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند.
منشور سازمان ملل روز معلولان را برخاسته از نیازهای افرادی می داند که به رغم محدودیت‌های حسی و حرکتی باید مانند دیگران از امکانات رفاهی و اجتماعی برخوردار شوند؛ طبق این منشور معلولین نیز صرف نظر ازعلت، کیفیت، و حدت نقص و ناتوانی‌شان، دارای همان حقوق اساسی هستند که سایر هموطنان هم سن‌شان از آنها برخوردارند. حق برخورداری از یک زندگی دلپذیر وحتی المقدور عادی، در راس این حقوق قراردارد، حق بهره مندی از خدمات آموزش و پرورش، بهداشت، مسکن، اشتغال، امکانات تفریحی، حقوق مدنی، سیاسی و حفظ حیثیت انسانی معلولین، حق ذاتی آن‌هاست.
هدف از نام‌گذاری سوم دسامبر با عنوان روز جهانی معلولین افزایش آگاهی عمومی، درک و پذیرش افراد دارای معلولیت و تجلیل از دستاوردها و مشارکت‌های آنها است.
بدانیم که ارتباط شایسته با افراد دارای معلولیت میتواند باعث افزایش عزت نفس و کاهش کمرویی در آنها شود، امری که سبب می‌شود دیگر هیچ فرد معلولی به خاطر توهین و تخقیر سایرین از تحصیل، تفریح و اشتغال محروم نماند.
در نهایت چند خط پایانی رو با این جملات به پایان برسانیم:
بیشترین حرف و کمترین حمایت‌ها
بسترسازی برای حمایت از معلولان نیازمند نگاه فرابخشی است، قوای مجریه، مقننه و قضاییه باید در زمینه اجرای بهتر قوانین موجود آستین همت بالا زده و تلاش مضاعفی در این مورد داشته باشند اما اگر آنها نگاه اجرایی به این قوانین نداشته باشند و صرفاً به نگاه رفع تکلیفی اکتفا کنند آنگاه اجرای قوانین موجود کاریکاتورمانند خواهد بود.
«قوانین ناقصی در مورد حمایت از حقوق معلولان وجود دارد اما این قوانین هم به‌درستی اجرا نمی‌شود برای همین معلولان معمولاً خود را بی‌پناه می‌بینند و می‌دانند.»
کاش دورهمی هایی از این دست بیشتر باشه و نه فقط یک دورهمی ساده بلکه دورهمی همراه با مسئولین برای شنیدن مشکلات معلولین، دیده شدن و همراه با رسیدگی جدی و عملی باشه.
پاییز خوب و خوشی رو براتون آرزومندم 🙂 امیدواریم که دیدگاهمون نسبت به معلولین بهتر شود. 🍁
با کمال احترام #معلولیت_محدودیت_نیست
